Bij Sule in Sawla/Over Clement Kudo

Nog steeds bij Sule in Sawla. Wat je hier allemaal in de kliniek voorbij ziet komen is heel wat anders dan we in Nederland gewend zijn: Eergisteravond werd er een kind binnen gebracht met een slangebeet. Gelukkig is Sule zo’n beetje expert geworden op dat gebied, aangezien hij in een uithoek in het noordoosten van het land, in Bunkpurugu, in een ziekenhuis gewerkt heeft, en ze daar dagelijks gevallen van slangebeet binnenkregen. Hij weet precies wat hij moet doen, ook al is ASV (Anti-Snake-Venom, tegengif) niet beschikbaar, wat meestal het geval is. Toch is hij zeer geïnteresseerd in PC Snakebite, het middel dat Peter Chappell ervoor gefabriekt heeft. We hebben er geen ervaring mee, maar het zal wel weer fantastisch werken. Sule zal me op de hoogte houden van de resultaten, en ik jullie weer langs deze weg.
Gisterenavond kwam er een man binnen, een Fulani (Peul) uit Burkina Faso, met iets dat leek op een schorpioenbeet in zijn linkerhand. Hij ging in ieder geval door de grond van de pijn. Ik weet dat je dat met hitte kunt behandelen, maar Sule verkoos toch anti-histaminica, een pijnstiller en een slaapmiddel. Vanmorgen werd de man ontslagen – toen Sule om drie uur vannacht ging kijken sliep de man en lag op zijn zere arm. Later deze morgen kwam er een moeder met een babietje dat was vergiftigd met DDT – dat maak je ook niet alle dagen mee. Sule vroeg me of ik nog ideeën had. Maag leegpompen? Geen katheters beschikbaar. Laten braken? Geen braakmiddelen in de apotheek. Melk geven en mechanisch braken opwekken? Maar DDT en melk, wat doet dat met elkaar? Toch geprobeerd – het lukte, de baby had overvloedig gebraakt. Ik moet het vervolg nog horen.
Dit om een indruk te geven van de medische situatie hier – het is vaak maar wat improviseren. Het is aandoenlijk om Sule te zien struinen in een oude doos met allerlei soorten zakjes, pakjes, potjes, flesjes en envelopjes met pillen, bijsluiters lezend, op zoek naar een bijeengepuzzelde medicinale therapie. “Wat zulen we nu weer eens verzinnen?” Blij toe dat die Afrikanen zo verschrikkelijk sterk zijn en niet kapot te krijgen. Als je de eerste tien jaar eenmaal hebt overleefd, kan je tegen een stootje.
Er zijn wat bedden in de kliniek, maar niet eens kussens, wat toch wel eens fijn is om je hoofd of je rug te steunen. Geen handdoeken – moet je familie zelf voor zorgen. Geen eten – weer de familie. Ziekenhuizen zijn hier niet van die prachtige drie sterren hotels als bij ons, waar je een paar weken na ontslag nog een enqueteformulier van drie kantjes krijgt om je te vragen hoe het je allemaal bevallen was.
En nu hebben ze ineens PC-middelen! 21ste eeuwse medische – homeopatische - technologie! Dit gaat hier, in deze kliniek, in dit plaatsje, in deze regio, voor een aardverschuiving zorgen. Maar Sule kan er niet de patiënten die naar de kliniek komen mee behandelen. Ze moeten speciaal met hem een afspraak maken, zo heeft hij mij gezegd. Dus zullen ze van buiten het plaatsje komen. “Niet uit Sawla zelf?”, vroeg ik hem. Hij stelde me gerust: “Dat komt wel goed, er moet alleen wat tijd overheen gaan”. Hij moet een conflict met de eigenaar van deze computer, de jongen van de apotheek, zien te voorkomen. Die was gisteren ook niet bij de presentatie die ik gaf aan alle mensen die hier werken. Gelukkig trof ik hem vanmorgen in dit kantoortje en konden we een beetje kennis en grapjes maken. Langzaam kroop ik onder z’n huid, en vond hij tijd om naar de DVD te kijken. Hij was echt geboeid, stelde wat vragen, wilde zelfs het aidsmiddel voor een vriend hebben in Accra. Dus naar een homeopaat doorverwezen in Accra die het middel heeft. Ik denk dat het wel mee zal vallen met deze man, vooral als hij ziet hoe de verpleegster die hier werkt, reageert op het malariamiddel. Ze heeft chronische malaria, onafhankelijk van het seizoen. Pijn in de gewrichten krijgt ze dan, en rond haar middel. Ze staat op de foto terwijl ik haar het middel in de mond druppel, uit mijn persoonlijke flesje. Morgen geeft Sule haar een eigen fles. Maar met die apotheekman zal het wel los lopen, heb ik het gevoel.
Ik zou nog schrijven over de tweede man die de kar een flinke duw gaf, Clement Kudo. Clement: Grijs haar, oud, mist een oog en heilige. Juist. Lees maar verder:
Degenen die het verhaal kennen van mijn reis naar Ghana en Burkina in 2007 weten dat er toen iets wonderbaarlijks gebeurde: Ik kwam mijn beste Ghanese vriend Sule, die in 1994 mijn kamergenoot was toen ik was uitgezonden via Homeopaten zonder Grenzen, bij “toeval” tegen in een bank in Kintampo, 200 kilometer van de plek waar we elkaar hadden leren kennen, de stad Tamale. Ik was op zoek naar een plek om reischeques te verzilveren, stoof de eerste de beste bank binnen die ik open trof en klampte de eerste bankemployee aan die ik tegenkwam. Het bleek Sule te zijn! Geen bankemployee, waar hij wel op leek door zijn blauwe overhemd en het aktentasje onder z’n arm. Ongeloof, verbijstering, blijdschap, herhaalde omhelzingen en indianengeluiden volgden elkaar in rap tempo op, tot de directeur ons de bank uit knikkerde, want we maakten wel erg veel lawaai! 12 jaar geen contact, kom ik de eerste keer in al die jaren in de buurt, lopen we elkaar regelrecht in de armen! Of het noodzakelijk was dat we elkaar zouden treffen. Voorbestemming? Dit is me al zó vaak overkomen dat ik de verklaring “toeval” van de hand heb gedaan als een andere manier om te zeggen “we weten het niet”, en dat is voor mij niet genoeg als verklaring. Maar als het geen toeval is, wat is het dan wel? Zeg het maar. Ik ruil mijn mening graag in voor een betere. Maar lees eerst Carl Gustav Jung’s boek “Synchroniciteit”, dan praten we verder.
Als “toeval” geen verklaring meer is, ga je een antenne voor dit soort zaken ontwikkelen. Voor ik vertrok op deze reis, vroeg ik mezelf af of het ook deze keer weer zou gebeuren, en in welke mate. Wel, het is gebeurd, en in hevige mate! Clemens Kudo, die dus gewoon maar in dat huis woont met die vrouwen met aids, en waar ik “toevallig” mee in aanraking kwam omdat ik een vrouw met aids het middel wilde geven, diezelfde Clement is de adoptiefvader van een arts in Tamale, die ik ken uit 1994, en die voor mij tot 2007 een sleutelfiguur was in Ghana. We hebben wat geschiedenis samen, zal ik maar zeggen, die arts en ik. Van alle 22 miljoen Ghanezen in het land, van de 8 miljoen in Accra, loop ik uitgerekend regelrecht in de armen van Clement. Hoe is het mogelijk! Alles grijpt in elkaar! Het wil voor mij zeggen dat ik in de stroom zit, en afgestemd ben op het grotere geheel. Reden tot vreugde, kalmte, vertrouwen, inspiratie. Wat een cadeautje! Heb je geen antenne, dan gaat het langs je heen, zie je het niet of zeg je “toeval”. Het is geen toeval. Wat dan wel, weet ik niet, maar de werkelijkheid zit (voor mij, althans) ingewikkelder in elkaar. Alles heeft met alles te maken.
Ik ben in die korte tijd dat ik bij Clement logeerde van die man gaan houden als van een vader. Dat is ook precies wat hij is – een vader. Hij verhuurde op een punt in zijn leven zijn huis en ging slapen in een “kiosk”, zeg maar een “hokkie”, wat dat ook mag betekenen in de Afrikaanse contekst. Het geld dat de verhuur hem opleverde gebruikte hij om voor “aidswezen en behoeftige meisjes” te zorgen. Hij heeft buiten Accra een opvanghuis en een stichting opgericht met dit doel. Clement spaart eten uit zijn eigen mond voor een ander – ik heb het hem zien doen. De stichting heet “Sint Clement”, en wie die naam bedacht heeft, weet ik natuurlijk niet, maar ik zal het hem eens vragen. Ik vind het wel zeer toepasselijk. Vanmorgen belde hij – het gaat goed met de aidsvrouwen. “Je komt toch wel bij ons logeren als je weer in Accra bent, hè?” Natuurlijk! Maar logeren bij Clement wil zeggen: Slapen in zijn bed, onder zijn klamboe. Hij zelf slaapt op de grond op een klein matrasje. Dat is Clement. Hij moet lachen als ik “Hee, ouwe man met één oog!” tegen hem zeg. “Ja, dat is toch waar?”, zegt hij dan, en dan geven we elkaar een stevige omhelzing.
Clement belde een vriend, een man met een kliniek. Die kwam. Bleek het een homeopaat te zijn! Wist Clement niet eens! Maar deze man, die ik maar Kofi (vrijdag) zal noemen, hoewel hij op woensdag geboren is, had aan een half woord genoeg. Geen weerstand als ik het over “beginverergering” heb, of de totale absentie van bijwerkingen (sinds deze reis, jawel, nu pas, na al die jaren homeopathie, ben ik er achter dat kraanwater meer bijwerkingen heeft dan een werkelijk homeopatisch middel!). Kofi spreekt namelijk de taal van een homeopaat. Wat voor homeopaat, hoeveel ervaring en scholing, laat ik in het midden, maar hij begrijpt waar ik het over heb. Dus hoefde ik geen tijd te verspillen aan de poging iemand te overtuigen – dit was een vakbroeder.
Kofi liep na drie uur, een geanimeerd gesprek en gloeiend van enthousiasme, met PC1, PCMalaria en nog wat middelen en paperassen op zak de deur uit. En ik had drie contacten van hem gekregen in Kumasi – allemaal homeopaten, waarvan er één een school heeft. Dus we konden allebei weer voort, en het belooft een inspirerende samenwerking voor de toekomst te worden. Dankjewel, Clement, voor je bijdrage!
O ja, het schijnt dat het jongetje dat we PC1 gegeven hebben lacht. Voorheen leek hij te gaan lachen, en dan verdraaide z’n smoeltje en begon hij te huilen. Of hij gewoon bang was voor de oburoni (voor mij dus), weet ik niet.