De Grote Verwarring
Door: Nico Beentjes
Blijf op de hoogte en volg Nico
03 Juli 2010 | Haïti, Port-au-Prince
De Grote Verwarring
Die begint in Haïti al met de namen. Men zegt hier eerst zijn familienaam en daarna zijn voornaam. Nu lijken de voornamen erg op achternamen, en andersom. Zo zijn “Louis” en “Joseph” hier een familienaam en “Stevenson” of “Mackinson” een voornaam. Je kunt je voorstellen dat dat verwarrend werkt. Als André ook nog eens een lijst begint te maken met de familienaam eerst en de voornaam op de tweede plaats, maar dat dan halverwege omdraait, kun je begrijpen dat ik het spoor bijster ben. Dan zijn er nog mensen met drie namen, net als bij ons, maar het gebeurd dat het onmogelijk is te achterhalen wat nu iemands voornaam is. Gisteren zijn Pierre en ik 10 minuten bezig geweest om een naam op de lijst te zoeken. We vonden hem pas via de leeftijd van de vrouw. Dat gaat lekker als er nog 50 mensen staan te dringen om aan de beurt te komen.
Het is tientallen keren gebeurd dat ik iemand vroeg: “Hoe vaak heb je het middel nu gehad?” dat ik als antwoord kreeg: “Vier keer”, terwijl we daar net voor de vierde keer waren. Ze beantwoordden dus de vraag: “Hoe vaak het middel” met het aantal keren dat ze ons bezochten. Het was overduidelijk dat ze het middel maar drie keer gehad konden hebben. Maar na een aantal keren leerde ik dat wel, dus zeurde ik er niet meer over. Maar moeilijker was vast te stellen of de klachten die de mensen hadden, werkelijk ontstaan waren door de aardbeving. Als ik vroeg of de klachten dateerden van na de aardbeving kreeg ik steevast alle klachten van na 12 januari 2010. Dus ook die pas maanden later waren ontstaan. Veruit de meeste klachten door de stress van de ramp verdwenen na PC305z, maar niet die pas maanden later ontstonden. Logisch, die hadden niets met de ramp te maken, dus past het middel er niet op. Ik moest dus goed oppassen de juiste vragen te stellen.
Soms wil ik het naadje van de kous weten. Meestal eigenlijk wel. Dat kom ik hier lang niet altijd aan de weet. Dan vraag ik iets in het Frans, en krijg een antwoord in het Creools, dat ik niet versta. Dan moet ik Pierre om een vertaling vragen. Dat helpt soms. Soms ook niet. Want als mensen denken dat ze niet het goede antwoord hebben gegeven, omdat ik het nog een keer vraag ter bevestiging, geven ze me gewoon een ander antwoord. Dus “ja” is vijf tellen later “nee” geworden. Om je de haren uit je kop te trekken. Het enige dat je dan nog kunt doen is een kruisverhoor afnemen en dat kost tijd en energie.
Met het geld gaat het al net zo. Wie ooit het onzalige plan heeft bedacht om de Haïtiaanse Dollar in te voeren…… Het gaat namelijk als volgt: Vijf Gourds, de officïele munteenheid, zijn één Haïtiaanse Dollar waard. Mensen zeggen vaak dat iets zo en zoveel Dollar kost. Maar er zijn helemaal geen biljetten of munten met die naam erop, alleen maar Gourds. Dus dan moet je met vijf vermenigvuldigen, dan weet je hoeveel Gourds. Soms zegt iemand dat iets 20 kost. Dan moet je maar uit de situatie opmaken of het om Gourds of Dollars gaat. Het vrouwtje dat mij ‘s morgens gekookte eieren, bananen en broodjes pindakaas komt brengen zegt ook altijd: “Vingt Dollar”, 20 Dollar. Dus dan geef ik haar een biljet (een vodje) van 100 Gourds en dan is ze helemaal tevreden. Twee euro dus, voor vier bananen, twee eieren en twee broodjes. Als ik gegeten heb in de “cafetaria” en bij de kassiëre ga afrekenen, betaal ik meestal met een biljet van 500 of 1000, want ik weet dat zij kan wisselen (kleingeld is een probleem). Er speelt zich vervolgens voor mijn ogen een heel ritueel af. Ze opent een plastic zakje waar wisselbiljetten in zitten, haalt er voor 1000 Gourds uit, stopt mijn biljet er in, en gaat dan in haar la ook weer wisselen. Ze trekt nog even na met een rekenmachientje of het aantal Dollar dat ze me gaat teruggeven wel klopt, en geeft me dan zonder blikken, maar wel met blozen, het correcte wisselgeld terug in Gourds. Nadat ze de vodjes netjes heeft gladgestreken en geordend. Met de vermenigvuldiging van 27 maal 5 heeft ze helemaal geen moeite, die doet ze zó! Uit haar hoofd! En de biljettenverdeling is ook niet zo handig: Er zijn biljetten van 10, 20, 25, 100, 250, 500 en 1000 Gourds. De enige munt die vaak gebruikt wordt in het betalingsverkeer is die van 5 Gourds, dus 1 Dollar.
Toen ik aankwam op de luchthaven waren de hekjes bij de bagageband precies zó neergezet dat het de hele procedure maximaal vertraagde. Ze kunnen die hekjes beter bij het oud vuil zetten, dat schiet beter op.
We hadden een gesprek over homosexualiteit en of dat wel mocht van de bijbel. Dole, een van de jongens die hier werkt, kwam met die vraag. En of het inderdaad klopte dat Nederland het eerste land ter wereld was wat homosexualiteit gelegaliseerd had (de terminologie alleen al!). Maar goed. We zaten in de cafetaria. Dole, Salomon, Gary, Molina, Père Rigal, dokter Pierre, ik en nog iemand wiens naam ik vergeten ben. Er ontstond een levendige discussie, waarbij iedereen door elkaar praatte, niemand meer naar elkaar luisterde, er was totaal geen richting. Pierre en Dole kregen het op een gegeven moment met elkaar aan de stok, waarbij Pierre (niet Pierre Aliodor) opstond en tamelijk dreigend bij Dole ging staan argumenteren. Toen heb ik ingegrepen, en een voorstel gedaan. Het resultaat was dat Gary de discussie zou gaan leiden, maar zelf niet mocht meedoen. Het werd het toonbeeld van een ordelijk gesprek. Dus het kan wel! En we kwamen ook nog ergens.
Ik vraag me af hoe dit zo is ontstaan. Je kunt het niet veroordelen, want binnen ieder cultuur is er een consistente logica. Dus binnen de cultuur klopt alles – of het meeste. Het probleem ontstaat als twee culturen botsen. Dan komen de verschillen aan het licht. Het zal een heel tijdje duren voor ik het allemaal kan accepteren. Of mischien wel nooit – daar ben ik teveel een Nederlander voor.
Die begint in Haïti al met de namen. Men zegt hier eerst zijn familienaam en daarna zijn voornaam. Nu lijken de voornamen erg op achternamen, en andersom. Zo zijn “Louis” en “Joseph” hier een familienaam en “Stevenson” of “Mackinson” een voornaam. Je kunt je voorstellen dat dat verwarrend werkt. Als André ook nog eens een lijst begint te maken met de familienaam eerst en de voornaam op de tweede plaats, maar dat dan halverwege omdraait, kun je begrijpen dat ik het spoor bijster ben. Dan zijn er nog mensen met drie namen, net als bij ons, maar het gebeurd dat het onmogelijk is te achterhalen wat nu iemands voornaam is. Gisteren zijn Pierre en ik 10 minuten bezig geweest om een naam op de lijst te zoeken. We vonden hem pas via de leeftijd van de vrouw. Dat gaat lekker als er nog 50 mensen staan te dringen om aan de beurt te komen.
Het is tientallen keren gebeurd dat ik iemand vroeg: “Hoe vaak heb je het middel nu gehad?” dat ik als antwoord kreeg: “Vier keer”, terwijl we daar net voor de vierde keer waren. Ze beantwoordden dus de vraag: “Hoe vaak het middel” met het aantal keren dat ze ons bezochten. Het was overduidelijk dat ze het middel maar drie keer gehad konden hebben. Maar na een aantal keren leerde ik dat wel, dus zeurde ik er niet meer over. Maar moeilijker was vast te stellen of de klachten die de mensen hadden, werkelijk ontstaan waren door de aardbeving. Als ik vroeg of de klachten dateerden van na de aardbeving kreeg ik steevast alle klachten van na 12 januari 2010. Dus ook die pas maanden later waren ontstaan. Veruit de meeste klachten door de stress van de ramp verdwenen na PC305z, maar niet die pas maanden later ontstonden. Logisch, die hadden niets met de ramp te maken, dus past het middel er niet op. Ik moest dus goed oppassen de juiste vragen te stellen.
Soms wil ik het naadje van de kous weten. Meestal eigenlijk wel. Dat kom ik hier lang niet altijd aan de weet. Dan vraag ik iets in het Frans, en krijg een antwoord in het Creools, dat ik niet versta. Dan moet ik Pierre om een vertaling vragen. Dat helpt soms. Soms ook niet. Want als mensen denken dat ze niet het goede antwoord hebben gegeven, omdat ik het nog een keer vraag ter bevestiging, geven ze me gewoon een ander antwoord. Dus “ja” is vijf tellen later “nee” geworden. Om je de haren uit je kop te trekken. Het enige dat je dan nog kunt doen is een kruisverhoor afnemen en dat kost tijd en energie.
Met het geld gaat het al net zo. Wie ooit het onzalige plan heeft bedacht om de Haïtiaanse Dollar in te voeren…… Het gaat namelijk als volgt: Vijf Gourds, de officïele munteenheid, zijn één Haïtiaanse Dollar waard. Mensen zeggen vaak dat iets zo en zoveel Dollar kost. Maar er zijn helemaal geen biljetten of munten met die naam erop, alleen maar Gourds. Dus dan moet je met vijf vermenigvuldigen, dan weet je hoeveel Gourds. Soms zegt iemand dat iets 20 kost. Dan moet je maar uit de situatie opmaken of het om Gourds of Dollars gaat. Het vrouwtje dat mij ‘s morgens gekookte eieren, bananen en broodjes pindakaas komt brengen zegt ook altijd: “Vingt Dollar”, 20 Dollar. Dus dan geef ik haar een biljet (een vodje) van 100 Gourds en dan is ze helemaal tevreden. Twee euro dus, voor vier bananen, twee eieren en twee broodjes. Als ik gegeten heb in de “cafetaria” en bij de kassiëre ga afrekenen, betaal ik meestal met een biljet van 500 of 1000, want ik weet dat zij kan wisselen (kleingeld is een probleem). Er speelt zich vervolgens voor mijn ogen een heel ritueel af. Ze opent een plastic zakje waar wisselbiljetten in zitten, haalt er voor 1000 Gourds uit, stopt mijn biljet er in, en gaat dan in haar la ook weer wisselen. Ze trekt nog even na met een rekenmachientje of het aantal Dollar dat ze me gaat teruggeven wel klopt, en geeft me dan zonder blikken, maar wel met blozen, het correcte wisselgeld terug in Gourds. Nadat ze de vodjes netjes heeft gladgestreken en geordend. Met de vermenigvuldiging van 27 maal 5 heeft ze helemaal geen moeite, die doet ze zó! Uit haar hoofd! En de biljettenverdeling is ook niet zo handig: Er zijn biljetten van 10, 20, 25, 100, 250, 500 en 1000 Gourds. De enige munt die vaak gebruikt wordt in het betalingsverkeer is die van 5 Gourds, dus 1 Dollar.
Toen ik aankwam op de luchthaven waren de hekjes bij de bagageband precies zó neergezet dat het de hele procedure maximaal vertraagde. Ze kunnen die hekjes beter bij het oud vuil zetten, dat schiet beter op.
We hadden een gesprek over homosexualiteit en of dat wel mocht van de bijbel. Dole, een van de jongens die hier werkt, kwam met die vraag. En of het inderdaad klopte dat Nederland het eerste land ter wereld was wat homosexualiteit gelegaliseerd had (de terminologie alleen al!). Maar goed. We zaten in de cafetaria. Dole, Salomon, Gary, Molina, Père Rigal, dokter Pierre, ik en nog iemand wiens naam ik vergeten ben. Er ontstond een levendige discussie, waarbij iedereen door elkaar praatte, niemand meer naar elkaar luisterde, er was totaal geen richting. Pierre en Dole kregen het op een gegeven moment met elkaar aan de stok, waarbij Pierre (niet Pierre Aliodor) opstond en tamelijk dreigend bij Dole ging staan argumenteren. Toen heb ik ingegrepen, en een voorstel gedaan. Het resultaat was dat Gary de discussie zou gaan leiden, maar zelf niet mocht meedoen. Het werd het toonbeeld van een ordelijk gesprek. Dus het kan wel! En we kwamen ook nog ergens.
Ik vraag me af hoe dit zo is ontstaan. Je kunt het niet veroordelen, want binnen ieder cultuur is er een consistente logica. Dus binnen de cultuur klopt alles – of het meeste. Het probleem ontstaat als twee culturen botsen. Dan komen de verschillen aan het licht. Het zal een heel tijdje duren voor ik het allemaal kan accepteren. Of mischien wel nooit – daar ben ik teveel een Nederlander voor.
Reageer op dit reisverslag
Je kunt nu ook Smileys gebruiken. Via de toolbar, toetsenbord of door eerst : te typen en dan een woord bijvoorbeeld :smiley
